หลักการและเหตุผล: เถาวัลย์เปรียง (Derris scandens, Leguminosae) เป็นสมุนไพรที่ใช้ลดการอักเสบของข้อในประเทศไทย  การศึกษาทางเคมีของส่วนลำต้นพบสารสำคัญเป็นพวก isoflavone เช่น genistein และอนุพันธุ์  มีรายงานถึงฤทธิ์ต้านมะเร็งของ isoflavone หลายชนิดรวมทั้งฤทธิ์ต้านการเคลื่อนที่ของเซลล์

วัตถุประสงค์: ศึกษาฤทธิ์ต้านการเคลื่อนที่ของสารสกัดเถาวัลย์เปรียงต่อเซลล์มะเร็งท่อน้ำดีเทียบกับเซลล์มะเร็งชนิดอื่น ๆ และยาต้านมะเร็งชนิด antimitotic เช่น paclitaxel

วิธีการ: หาขนาดที่ไม่เป็นพิษของสารสกัด paclitaxel และตัวทำละลาย ต่อเซลล์มะเร็งท่อน้ำดี (KKU-100, KKU-M139, KKU-M213)  มะเร็งตับ (HepG2)  และ มะเร็งเต้านม  (MCF-7) ด้วยวิธี MTT assay    การทดสอบฤทธิ์ต้านการเคลื่อนที่ของเซลล์ด้วยเทคนิค co-culture   โดยทำการให้สารทดสอบล่วงหน้า (pre-treat) ต่อเซลล์มะเร็ง (2.5x10⁴ เซลล์) ในขนาดที่ไม่เป็นพิษต่อเซลล์เป็นเวลา 30 นาที ก่อนเติมลงไปใน insert (upper chamber) ทำการเพาะเลี้ยงต่อไปอีก 18 ชั่วโมงที่ 37^oC ในตู้ 5% CO₂   เช็ดเซลล์ที่เหลือค้างอยู่ใน insert ด้วยไม้พันสำลี    ตรวจวัดจำนวนเซลล์ที่เคลื่อนลงมาที่ well (lower chamber) ด้วยกล้องจุลทรรศน์ แล้วคำนวณหาร้อยละของการยับยั้งการเคลื่อนที่ของเซลล์

ผลการศึกษา: จาก MTT assay เมื่อเทียบกับตัวทำละลาย (O.25-1% DMSO) พบว่าขนาดที่ไม่เป็นพิษต่อเซลล์ของสารสกัดเถาวัลย์เปรียงได้ถึง 800 mg/ml 0.5% DMSO และ 10^-9 M สำหรับ paclitaxel    ฤทธิ์ต้านการเคลื่อนที่ของเซลล์พบว่าสารสกัดเถาวัลย์เปรียงมีฤทธิ์ยับยั้งต่อเซลล์มะเร็งที่นำมาทดสอบเกือบทุกชนิดยกเว้น KKU-100 ซึ่งพัฒนามาจาก poorly differentiated adenocarcinoma tissue  ในขณะที่ paclitaxel มีฤทธิ์ยับยั้งต่อเซลล์ทุกชนิด

สรุป: จากผลการทดลองพบว่าสารสกัด 50%EtOH ของเถาวัลย์เปรียงมีฤทธิ์ต้านการเคลื่อนที่ของเซลล์มะเร็งหลายชนิด   ผลต่อเซลล์มะเร็งท่อน้ำดีจะได้ผลดีกับเซลล์ชนิด squamous cell carcinoma (KKU-M139) และ adenosquamous carcinoma (KKU-M213)   จึงน่าสนใจว่าเถาวัลย์เปรียงน่าจะมีศักยภาพในการยับยั้งการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งท่อน้ำดีได้  อย่างน้อยโดยการยับยั้งการเคลื่อนที่ของเซลล์

คำสำคัญ: เถาวัลย์เปรียง  มะเร็งท่อน้ำดี  ฤทธิ์ต้านการเคลื่อนที่ของเซลล์  ความเป็นพิษต่อเซลล์

Background: Derris scandens (Leguminosae) is used as traditional remedies in Thailand for arthritis. Phytochemicals obtained from the stems are mainly isoflavones such as genistein and their derivatives. Many anticancer activities of isoflavone have been reported, including antimigration effect.

Objectives: To assess antimigration activity of D. scandens extract on cholangiocarcinoma (CCA) cell lines compared to other human cancer cell lines and standard antimitotic drug (e.g., paclitaxel).

Methods: Non-cytotoxic concentrations of D. scandens ethanol extract, paclitaxel and vehicle were determined by MTT assay. For antimigration assay, co-cultured technique using CCA cell lines (KKU-100, KKU-M139 and KKU-M213), hepatoma cell line (HepG2) and breast cancer cell line (MCF-7) was employed. The cells (2.5x10⁴ cells) were pre-treated with non-cytotoxic concentrations of tested drug or herbal extract for 30 min before adding to insert (upper chamber), then further incubated for 18 h at 37^oC in 5% CO₂ incubator. Non-migrating cells were removed using cotton swab, the number of cells migrated to well (lower chamber) were counted under a microscope and percent inhibition was calculated.

Results: From MTT assay, in comparison to vehicle (0.25-1% DMSO), the non-cytotoxic concentrations were up to 800 mg/ml 0.5% DMSO and 10^-9 M for D. scandens and paclitaxel, repectively. Antimigration activity of D. scandens was clearly demonstrated with nearly all of the human cancer cell lines, except KKU-100 which is derived from the poorly differentiated adenocarcinoma tissue. The migratory inhibition effect of paclitaxel was observed in all cell lines.

Conclusions: The ethanol extract of D. scandens shows antimigration in most many cancer cell lines. For CCA cell lines, the extract showed potent inhibitory effect especially with squamous cell carcinoma (KKU-M139) and adenosquamous carcinoma (KKU-M213). Therefore, it is interesting that the extract may have a potential as antimetastasis on CCA cells, at least in part, mediated through antimigration activity.

Key words: Derris scandens, Cholangiocarcinoma, Antimigration, Cytotoxicity