ผลการศึกษา
ผู้เข้าร่วมวิจัยทั้งสิ้น 63 ราย โดยผู้วิจัยได้รับแบบสอบถาม pretest กลับคืน จำนวน 63 ชุด และแบบสอบถาม posttest กลับคืน 55 ชุด ผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่มีระดับการศึกษา ปริญญาตรี รองลงมา คือ ระดับปริญญาโท อายุระหว่าง 23-57 ปี ระดับตำแหน่งงาน มากที่สุด คือ พยาบาลระดับปฏิบัติการ 33 ราย พยาบาลระดับชำนาญการ 10 ราย พยาบาลเพิ่มพูนทักษะวิสัญญี 7 รายและพยาบาลระดับชำนาญการพิเศษ 5 ราย ตามลำดับ ประสบการณ์การทำงานอยู่ในช่วง 1-34 ปี จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้ามากที่สุดจำนวน 100 ครั้ง น้อยที่สุดจำนวน 3 ครั้งและประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า มากที่สุดจำนวน 5 ครั้ง น้อยที่สุดจำนวน 1 ครั้ง (ตารางที่ 1)
ตารางที่ 1 ข้อมูลพื้นฐานของวิสัญญีพยาบาล (n=55)
ข้อมูล |
จำนวน (ร้อยละ) |
ระดับการศึกษา |
52 ( 94.55) |
ปริญญาตรี |
|
ปริญญาโท |
3 (5.45) |
อายุ (ปี) (mean±SD) |
23-57 ปี (33.09±9.55) |
ระดับตำแหน่งงานในปัจจุบัน |
|
พยาบาลเพิ่มพูนทักษะวิสัญญี |
7 (12.72) |
พยาบาลระดับปฏิบัติการ |
33 ( 60.0) |
พยาบาลระดับชำนาญการ |
10 (18.18) |
พยาบาลระดับชำนาญการพิเศษ |
5 ( 9.10) |
ประสบการณ์การทำงาน (mean±SD) |
1-34 ปี (9.27±9.76) |
จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วย
วิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า (mean ± SD) |
3-100 ครั้ง (46.24±32.74)
|
ประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่อง
อัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า (mean±SD) |
1-5 ครั้ง (1.45±0.86) |
ความรู้ของวิสัญญีพยาบาลด้านการปรับปุ่มเครื่อง การเตรียมยาและอุปกรณ์ การจัดท่าผู้ป่วย การเฝ้าระวังดูแลผู้ป่วย และการดูแลทำความสะอาดเครื่องก่อนการจัดอบรม มีค่าคะแนนเฉลี่ย 81.20±9.40 คะแนน และภายหลังการจัดอบรมมีค่าคะแนนเฉลี่ย 92.21 ±7.29 ทักษะของวิสัญญีพยาบาลด้านการปรับปุ่มเครื่อง การเตรียมยาและอุปกรณ์ การจัดท่าผู้ป่วย และการดูแลทำความสะอาดเครื่องก่อนการจัดอบรม มีค่าคะแนนเฉลี่ย 68.56 ±15.64 และภายหลังการจัดอบรมมีค่าคะแนนเฉลี่ย 80.20 ±10.08 และทัศนคติของวิสัญญีพยาบาลเกี่ยวกับความเต็มใจ ความถนัด ความเครียดในการช่วยทำหัตถการ สภาพแวดล้อมสภาพและปริมาณของอุปกรณ์ ความทันสมัยของอุปกรณ์ การได้รับการเพิ่มพูนความรู้ในการช่วยทำหัตถการ ภายหลังการจัดอบรมมีค่าคะแนนเฉลี่ย 82.57 ±7.19 (ตารางที่ 2)
ตารางที่ 2 เปรียบเทียบคะแนนด้านความรู้และทักษะของวิสัญญีพยาบาล pretest และ posttest
คะแนนศักยภาพของวิสัญญีพยาบาล
(N=55) |
Pretest
(mean±SD) |
Posttest
(mean±SD) |
P-value |
ความรู้ (100) |
81.20±9.40 |
92.21±7.29 |
<0.001* |
ทักษะ (100) |
68.56±15.64 |
80.20±10.08 |
<0.001* |
ทัศนคติ (100) |
ไม่ได้ประเมิน |
82.57±7.19 |
- |
p < 0.05 โดยใช้ paired student t-test
ปัจจัยเกี่ยวกับระดับการศึกษา ระดับตำแหน่งงาน จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า และประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้าไม่มีผลต่อศักยภาพด้านความรู้ของวิสัญญีพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ส่วนอายุที่น้อยกว่าและประสบการณ์การทำงานที่สูงกว่ามีผลเพิ่มศักยภาพด้านความรู้ ของวิสัญญีพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.01) (ตารางที่ 3)
ตารางที่ 3 ปัจจัยที่มีผลต่อคะแนนความรู้ของวิสัญญีพยาบาล (posttest)
ปัจจัยทำนาย (predictors)
|
Univariate
Linear Regression |
Multivariate
Linear Regression |
β- COEFFICIENTS (SE) |
p-value |
β- COEFFICIENTS (SE) |
p-value |
ระดับการศึกษา ปริญญาโท (เทียบกับปริญญาตรี) |
0.07(0.78) |
0.93 |
1.11(0.87) |
0.21 |
อายุ (ปี) |
-0.01(0.02) |
0.64 |
-0.31(0.11) |
0.01* |
ระดับตำแหน่งงานในปัจจุบัน (เทียบกับพยาบาลเพิ่มพูนทักษะวิสัญญี) |
|
|
|
|
- พยาบาลระดับปฏิบัติการ |
0.52(0.50) |
0.35 |
-0.01(0.55) |
0.99 |
- พยาบาลระดับชำนาญการ |
0.76(0.65) |
0.25 |
1.16(1.01) |
0.26 |
- พยาบาลระดับชำนาญการพิเศษ |
0.06(0.78) |
0.94 |
-0.03(1.44) |
0.98 |
ประสบการณ์การทำงาน (ปี) |
0.001(0.02) |
0.95 |
0.27(0.11) |
0.01* |
จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า (ครั้ง) |
0.01(0.01) |
0.06 |
0.01(0.01) |
0.11 |
ประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า (ครั้ง) |
0.30(0.21) |
0.15 |
0.11(0.21) |
0.59 |
* ตารางที่ 3 ไม่ได้ใช้ cut point แต่ใช้คะแนนจริงที่ได้จากผู้ร่วมวิจัย*
ปัจจัยเกี่ยวกับ อายุ ระดับตำแหน่งงาน ประสบการณ์การทำงาน จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า และประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้าไม่มีผลต่อศักยภาพด้านทักษะของวิสัญญีพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ส่วนระดับการศึกษาปริญญาโทมีผลเพิ่มศักยภาพด้านทักษะของวิสัญญีพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.02) (ตารางที่ 4)
ตารางที่ 4 ปัจจัยที่มีผลต่อคะแนนทักษะของวิสัญญีพยาบาล (posttest)
ปัจจัยทำนาย (predictors)
|
Univariate
Linear Regression |
Multivariate
Linear Regression |
β- COEFFICIENTS (SE) |
p-value |
β- COEFFICIENTS (SE) |
p-value |
ระดับการศึกษาปริญญาโท (เทียบกับปริญญาตรี) |
7.29 (2.86) |
0.01 |
11.06 (3.44) |
0.002* |
อายุ (ปี) |
-0.04 (0.07) |
0.55 |
-0.14 (0.42) |
0.73 |
ระดับตำแหน่งงานในปัจจุบัน (เทียบกับพยาบาลเพิ่มพูนทักษะวิสัญญี) |
|
|
|
|
- พยาบาลระดับปฏิบัติการ |
0.57 (2.16) |
0.79 |
0.24 (2.18) |
0.91 |
- พยาบาลระดับชำนาญการ |
-0.46 (2.55) |
0.86 |
0.52 (3.99) |
0.89 |
- พยาบาลระดับชำนาญการพิเศษ |
-0.06 (3.03) |
0.98 |
-1.27 (5.71) |
0.82 |
ประสบการณ์การทำงาน (ปี) |
-0.04 (0.07) |
0.54 |
0.02 (0.42) |
0.95 |
จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า (ครั้ง) |
0.03 (0.02) |
0.12 |
0.03 (0.02) |
0.13 |
ประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า (ครั้ง) |
0.11 (0.81) |
0.89 |
0.43 (0.83) |
0.61 |
* ตารางที่ 4 ไม่ได้ใช้ cut point แต่ใช้คะแนนจริงที่ได้จากผู้ร่วมวิจัย*
ปัจจัยเกี่ยวกับระดับการศึกษา อายุ ระดับตำแหน่งงาน ประสบการณ์การทำงาน จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า และประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้าไม่มีผลต่อศักยภาพด้านทัศนคติของวิสัญญีพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ตารางที่5)
ตารางที่ 5 ปัจจัยที่มีผลต่อคะแนนทัศนคติของวิสัญญีพยาบาล (posttest)
ปัจจัยทำนาย (predictors)
|
Univariate
Linear Regression |
Multivariate
Linear Regression |
β- COEFFICIENTS (SE) |
p-value |
β- COEFFICIENTS (SE) |
p-value |
ระดับการศึกษาปริญญาโท (เทียบกับปริญญาตรี) |
-0.01 (0.90) |
0.99 |
1.32 (1.07) |
0.22 |
อายุ (ปี) |
-0.02 (0.02) |
0.29 |
-0.06 (0.13) |
0.65 |
ระดับตำแหน่งงานในปัจจุบัน (เทียบกับพยาบาลเพิ่มพูนทักษะวิสัญญี) |
|
|
|
|
- พยาบาลระดับปฏิบัติการ |
0.29 (0.62) |
0.64 |
0.13 (0.67) |
0.84 |
- พยาบาลระดับชำนาญการ |
-0.09 (0.74) |
0.91 |
-1.32 (1.23) |
0.29 |
- พยาบาลระดับชำนาญการพิเศษ |
-1.09 (0.88) |
0.22 |
-3.28 (1.76) |
0.07 |
ประสบการณ์การทำงาน (ปี) |
-0.02 (0.02) |
0.31 |
0.11 (0.13) |
0.40 |
จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า (ครั้ง) |
-0.01 (0.01) |
0.28 |
-0.01 (0.01) |
0.10 |
ประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า (ครั้ง) |
0.16 (0.24) |
0.51 |
0.09 (0.26) |
0.70 |
* ตารางที่ 5 ไม่ได้ใช้ cut point แต่ใช้คะแนนจริงที่ได้จากผู้ร่วมวิจัย*
วิจารณ์
ผู้ป่วยที่ได้รับการฉีดยาชาเข้าเส้นประสาทส่วนปลายจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการลดความปวดให้แก่ผู้ป่วยภายหลังจากการผ่าตัด ดังนั้นวิสัญญีพยาบาลจึงมีบทบาทสำคัญในการช่วยเฝ้าระวังดูแลผู้ป่วยทั้งในระยะก่อน ระหว่างและภายหลังการได้รับการฉีดยาชาเข้าเส้นประสาทส่วนปลาย เพื่อให้ผู้ป่วยเกิดความปลอดภัย วิสัญญีพยาบาลจึงจำเป็นต้องมีศักยภาพทั้งด้านความรู้ ทักษะและทัศนคติที่ดีในการดูแลผู้ป่วย
จากผลการศึกษาครั้งนี้พบว่า ความรู้ของวิสัญญีพยาบาลด้านการปรับปุ่มเครื่อง การเตรียมยาและอุปกรณ์ การจัดท่าผู้ป่วย การเฝ้าระวังดูแลผู้ป่วยเพื่อป้องกันภาวะเป็นพิษจากยาชา และการดูแลทำความสะอาดเครื่องหลังการอบรมมีคะแนนสูงกว่าก่อนการอบรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ซึ่งคะแนนความรู้ที่สูงขึ้นอาจเนื่องจากเมื่อได้รับฟังบรรยายจากการจัดอบรม ทำให้มีความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยส่งผลให้เกิดความมั่นใจในการดูแลผู้ป่วยให้เกิดความปลอดภัย สอดคล้องกับการศึกษาที่กล่าวถึงบทบาทของวิสัญญีพยาบาลว่าจะต้องสามารถแยกเทคนิคของการฉีดยาชาเข้าเส้นประสาทส่วนปลาย ประเมินพยาธิสภาพที่เกี่ยวกับการฉีดยาชาเข้าเส้นประสาทส่วนปลายและการดูแลเมื่อมีภาวะเป็นพิษจากยาชาเกิดขึ้น10,11 โดยหากวิสัญญีพยาบาลมีความรู้และความมั่นใจก็จะทำให้การดูแลผู้ป่วยร่วมกับวิสัญญีแพทย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพและเกิดความปลอดภัยต่อผู้ป่วย
คะแนนทักษะของวิสัญญีพยาบาลภายหลังการอบรมมีคะแนนสูงกว่าก่อนการอบรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ซึ่งคะแนนทักษะที่สูงขึ้นอาจเนื่องจากเมื่อวิสัญญีพยาบาลได้ฝึกปฏิบัติเรียนรู้การใช้งานจริงของเครื่อง ทำให้มีทักษะในการช่วยปรับปุ่มเครื่อง เพื่อปรับความลึก ความคมชัดและปรับสีภาพให้เห็นชัดเจน การเลือกใช้ปุ่มปรับเครื่อง การเลือกชนิดของ probe ที่เหมาะสมกับการฉีดยาชาเข้าเส้นประสาทส่วนปลายแต่ละประเภท รวมทั้งการจัดท่าผู้ป่วยที่ถูกต้องและการดูแลทำความสะอาดอุปกรณ์ภายหลังการใช้งาน นอกจากนี้มีการศึกษาที่กล่าวถึงบทบาทของวิสัญญีพยาบาลที่ดูแลผู้ป่วยที่ได้รับการฉีดยาชาเข้าเส้นประสาทส่วนปลาย ทั้งในระยะก่อน ระหว่างและภายหลังการทำหัตถการ การพัฒนาของทีมวิสัญญีในการดูแลผู้ป่วยกลุ่มนี้ จะช่วยเพิ่มความปลอดภัยแก่ผู้ป่วย รวมทั้งช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและเกิดผลลัพธ์ที่ดีในการดูแลผู้ป่วยกลุ่มนี้12,13ซึ่งหากวิสัญญีพยาบาลมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับบทบาทในการดูแลผู้ป่วยก็จะเพิ่มทักษะความมั่นใจสามารถให้การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับการฉีดยาชาเข้าเส้นประสาทส่วนปลายได้อย่างปลอดภัย
ทัศนคติเป็นความรู้สึกนึกคิดของบุคคล เป็นความพอใจหรือไม่พอใจ ซึ่งจากผลการศึกษาครั้งนี้ปัจจัยที่มีผลต่อทัศนคติของวิสัญญีพยาบาล ประกอบด้วย ความเต็มใจ, ความถนัด, ความเครียด สภาพแวดล้อม, ปริมาณและความทันสมัยของอุปกรณ์รวมทั้งการได้รับการเพิ่มพูนความรู้ ดังนั้นหากวิสัญญีพยาบาลมีความเครียดอาจเนื่องมาจากการขาดความถนัดในการช่วยทำหัตถการ หรือมีความรู้ไม่เพียงพอ ไม่มีความมั่นใจก็จะส่งผลต่อทัศนคติทางลบในการช่วยทำหัตถการ นอกจากนี้การมีอุปกรณ์ไม่เพียงพอต้องแบ่งกันใช้งานหรืออุปกรณ์มีความทันสมัย มีความหลากหลายเมื่อไม่ได้ใช้งานเป็นประจำทำให้ขาดความคุ้นเคย รวมทั้งเทคนิคการทำหัตถการที่แตกต่างกันของวิสัญญีแพทย์ ก็ส่งผลต่อทัศนคติในการช่วยทำหัตถการ ดังนั้นทัศนคติจึงเป็นปัจจัยหนึ่งที่มีส่วนสำคัญต่อศักยภาพของวิสัญญีพยาบาลผู้ช่วยในการฉีดยาชาระงับความรู้สึกเข้าเส้นประสาทส่วนปลาย ซึ่งมีการศึกษาถึงสาเหตุของความเครียดในการทำงานของพยาบาลที่พบว่าอาจเกิดจากความไม่สมดุลระหว่างความรู้และทักษะความชำนาญในงาน รวมถึงสภาพแวดล้อมในการทำงาน14 ซึ่งอาจส่งผลต่อทัศนคติในการทำงานได้
ปัจจัยที่มีผลต่อศักยภาพด้านความรู้ของวิสัญญีพยาบาลผู้ช่วยทำหัตถการฉีดยาชาระงับความรู้สึกเข้าเส้นประสาทส่วนปลาย จากผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่า ปัจจัยเกี่ยวกับระดับการศึกษา ระดับตำแหน่งงาน จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า และประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้าไม่มีผลต่อศักยภาพด้านความรู้ของวิสัญญีพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ แต่อายุและประสบการณ์การทำงานมีผลต่อศักยภาพด้านความรู้ ของวิสัญญีพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.01) ซึ่งผลการศึกษาพบว่า เมื่อวิสัญญีพยาบาลมีอายุเพิ่มมากขึ้น ความรู้จะลดลงอาจเนื่องจากผู้ที่มีอายุมากขึ้นความรู้ในการใช้อุปกรณ์เทคโนโลยีลดลง ตลอดจนผู้ที่มีอายุมากขึ้นมีความมั่นคงในการทำงานจึงมีความกระตือรือร้นในการค้นคว้าหาความรู้ในการใช้เทคโนโลยีใหม่ๆที่น้อยกว่า ในทางตรงกันข้ามผู้ที่มีอายุน้อยกว่าก็จะมีความรู้ในเรื่องการใช้เทคโนโลยีสูงกว่ารวมทั้งมีความกระตือรือร้นในการพัฒนาตนเองเพื่อให้ตนเองมีศักยภาพในการช่วยทำหัตถการมากขึ้นและดูแลผู้ป่วยให้ปลอดภัยไม่มีภาวะแทรกซ้อนเกิดขึ้น ซึ่งแตกต่างจากการศึกษาการประเมินความรู้ของพยาบาลเกี่ยวกับการเตรียมการใช้เครื่องอัลตราซาวด์ ในโรงพยาบาลทั่วไปของประเทศอียิปต์ พบว่า ไม่มีความสัมพันธ์ระหว่างความรู้กับอายุของพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ15
สำหรับประสบการณ์การทำงานที่มากขึ้นทำให้มีความรู้เพิ่มมากขึ้น เนื่องจากผู้ที่มีประสบการณ์การทำงานเป็นเวลานานนั้น จะนำความรู้และประสบการณ์ที่ผ่านมา มาใช้ในการพัฒนาศักยภาพของตนเอง โดยสอดคล้องกับที่เบนเนอร์ได้กล่าวไว้ว่า พยาบาลที่มีประสบการณ์การทำงานที่มากกว่า 5 ปี จะทำให้มีความรู้ ทักษะความมั่นใจในการทำงานที่เพิ่มมากขึ้น16
ปัจจัยที่มีผลต่อศักยภาพด้านทักษะของวิสัญญีพยาบาลผู้ช่วยทำหัตถการฉีดยาชาระงับความรู้สึกเข้าเส้นประสาทส่วนปลาย จากผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่า อายุ ระดับตำแหน่งงาน ประสบการณ์การทำงาน จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้าและประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้าไม่มีผลต่อศักยภาพด้านทักษะของวิสัญญีพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ แต่ระดับการศึกษามีผลต่อศักยภาพด้านทักษะของวิสัญญีพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.002) โดยผลการศึกษาพบว่าเมื่อวิสัญญีพยาบาลมีระดับการศึกษาที่สูงขึ้น คือ ผ่านการศึกษาในระดับปริญญาโท จะมีทักษะในการช่วยทำหัตถการและดูแลผู้ป่วยมากขึ้น อาจเนื่องจากเมื่อวิสัญญีพยาบาลได้ศึกษาเพิ่มเติมสูงขึ้น ทำให้มีความรอบรู้เพิ่มมากขึ้นเพิ่มความมั่นใจในการทำงาน ซึ่งสอดคล้องกับการศึกษา ประสบการณ์การทำหัตถการระงับความรู้สึกเฉพาะส่วนของแพทย์ประจำบ้านวิสัญญี คณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยขอนแก่น พบว่าร้อยละของการประสบความสำเร็จของแพทย์ประจำบ้านในการทำหัตถการฉีดยาระงับความรู้สึกเข้าเส้นประสาทส่วนปลายมีความสัมพันธ์กับจำนวนครั้งของประสบการณ์ที่ได้ทำหัตถการที่มากขึ้นตามจำนวนปีที่ฝึกอบรม17 และมีการศึกษาเกี่ยวกับการสอนทักษะการใช้เครื่องอัลตราซาวด์แก่นักศึกษาพยาบาลโดยผ่านเครื่องโมเดลจำลอง (simulation) โดยผู้เชี่ยวชาญ จะทำให้นักศึกษาพยาบาลสามารถเรียนรู้และใช้เครื่องได้อย่างมีประสิทธิภาพ18
ปัจจัยเกี่ยวกับระดับการศึกษา อายุ ระดับตำแหน่งงาน ประสบการณ์การทำงาน จำนวนครั้งของประสบการณ์การช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการที่ใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้า และประสบการณ์การอบรมเกี่ยวกับการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้าไม่มีผลต่อศักยภาพด้านทัศนคติของวิสัญญีพยาบาลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ อาจเนื่องจากทัศนคติเป็นความคิดเห็น ความเข้าใจที่บุคคลมีต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง โดยอาจจะแสดงออกในด้านบวกหรือลบ ซึ่งอาจจะไม่เกี่ยวข้องกับปัจจัยต่าง ๆ แต่ได้มีการศึกษาเกี่ยวกับทัศนคติของพยาบาลเด็กห้องฉุกเฉินในการใช้เทคนิคอัลตราซาวด์ เพื่อประเมินเส้นเลือดในการให้น้ำเกลือ พบว่าพยาบาลแต่ละคนมีความชอบในแต่ละเทคนิคที่แตกต่างกัน19 นอกจากนี้มีการศึกษาเกี่ยวกับการประเมินทัศนคติของพยาบาลในการใช้อัลตราซาวด์เพื่อดูเส้นเลือดในการให้สารน้ำภายหลังการอ่านและดูวีดีโอเกี่ยวกับการใช้อัลตราซาวด์ พบว่า พยาบาลได้ใช้อัลตราซาวด์ในการประเมินเส้นเลือดเพื่อให้สารน้ำอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ20
ข้อจำกัดของการศึกษาคือวิสัญญีพยาบาลทุกคนได้รับการฝึกอบรมการให้ความรู้เกี่ยวกับหัตถการการใช้เครื่องอัลตราซาวด์และเครื่องกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้าก่อนทำข้อสอบ posttest ซึ่งการได้รับการอบรมดังกล่าวน่าจะเป็นปัจจัยที่มีผลต่อการเพิ่มศักยภาพของวิสัญญีพยาบาลด้วย แต่เนื่องจากวิสัญญีพยาบาลทุกคนได้รับการอบรม จึงอาจทำให้บดบังปัจจัยอื่นๆ ที่อาจมีผลต่อการเพิ่มศักยภาพของวิสัญญีพยาบาลผู้ช่วยทำหัตถการดังกล่าว
สรุป
วิสัญญีพยาบาลมีบทบาทสำคัญในการช่วยวิสัญญีแพทย์ทำหัตถการการฉีดยาระงับความรู้สึกเข้าเส้นประสาทส่วนปลาย การมีศักยภาพสูงทั้งในด้านความรู้ ทักษะ ทัศนคติที่ดีของวิสัญญีพยาบาล และการที่วิสัญญีพยาบาลมีระดับการศึกษาที่สูงขึ้นและมีประสบการณ์การทำงานที่มากขึ้น จะช่วยให้การทำหัตถการฉีดยาระงับความรู้สึกเข้าเส้นประสาทส่วนปลายมีประสิทธิภาพ และผู้ป่วยได้รับการดูแลอย่างปลอดภัย
กิตติกรรมประกาศ
คณะผู้วิจัยขอขอบคุณวิสัญญีพยาบาลทุกท่านที่ให้ความร่วมมือในการเข้าร่วมอบรมและตอบแบบสอบถาม และขอขอบคุณ ผู้ช่วยศาสตราจารย์แพทย์หญิงสุมิตรา ประเทพและอาจารย์แพทย์หญิงชณัฐี กิจศิริพันธ์ ที่มีส่วนร่วมทำให้งานวิจัยครั้งนี้สำเร็จลุล่วง
เอกสารอ้างอิง
1. สุวิมล ต่างวิวัฒน์. การใช้อัลตราซาวน์สำหรับการระงับความรู้สึกเฉพาะส่วน. ใน: อริศรา เอี่ยมอรุณ, พงศ์ธารา วิจิตรเวชไพศาล. บรรณาธิการ. การระงับความรู้สึกเฉพาะส่วนโดยอัลตราซาวน์. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร: พี.เอ.ลิฟวิ่ง; 2558: 30-36.
2. มลิวัลย์ ออฟูวงศ์. การระงับปวดหลังผ่าตัดในเด็ก. ใน: การให้ยาระงับความรู้สึกในผู้ป่วยเด็ก. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร: สหมิตรพัฒนาการพิมพ์; 2558: 151-184.
- Koscielniak-nielsen ZJ. Ultrasound-guided peripheral nerve blocks: What are the benefit?. Acta Anaesthesiol Scand 2008; 52: 727-737.
4. สำนักการพยาบาล กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. หน้าที่รับผิดชอบหลักและสมรรถนะวิสัญญีพยาบาล. กรุงเทพมหานคร; 2549.
5. ธีรวัฒน์ ชลาชีวะ. เครื่องมือและอุปกรณ์ในการระงับความรู้สึกของเส้นประสาทส่วนปลาย. ใน: อักษร พูลนิติพร, มานี รักษาเกียรติศักดิ์, พรอรุณ เจริญราช, นรุตม์ เรือนอนุกูล. บรรณาธิการ. ตำราฟื้นฟูวิชาการวิสัญญีวิทยา. กรุงเทพมหานคร; 2558: 95-103.
6. ชมรมการระงับความรู้สึกเฉพาะส่วนแห่งประเทศไทย ราชวิทยาลัยวิสัญญีแพทย์แห่งประเทศไทย. แนวทางการพัฒนาการป้องกันและรักษาภาวะยาชาเป็นพิษ. แนวทางพัฒนาการดูแลผู้ป่วยที่เข้ารับการระงับความรู้สึกเฉพาะส่วน. พิมพ์ครั้งที่ 1.กรุงเทพมหานคร: พี.เอ.ลีฟวิ่ง; 2560: 7-16.
- Neal JM, Bernards CM, Butterworth JF, Gregorio GD, Drasner K, Hejtmanek MR, et al. ARSA Practice advisory on local anesthetic systemic toxicity. Reg Anesth Pain Med 2010; 35(2): 152-161.
8. สุวิมล ต่างวิวัฒน์. Nerve Blocks, Ultrasound Guidance และ Peripheral Nerve Stimulator Guidance. ใน: อังกาบ ปราการรัตน์, วิมลลักษณ์ สนั่นศิลป์, ศิริลักษณ์ สุขสมปอง, ปฏิภาณ ตุ่มทอง. บรรณาธิการ. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพมหานคร: เอ-พลัส พริ้น; 2558: 255-279.
9. ทัศนคติและความพึงพอใจ. (attitude and job satisfaction)/ Available from:
https://www.novabizz.com/NovaAce/Behavior/work-moods.htm [Cited October 2, 2561]
- McCamant KL. Peripheral nerve blocks: Understanding the nurses role. J Perianesth Nurs 2006; 21(1): 16-26.
- Clifford T. Peripheral Nerve Blocks. J Perianesth Nurs 2006; 26(2): 120-121.
- Russell RA, Burke K, Gattis K. Implementing a Regional Anesthesia Block Nurse Team in the Perianesthesia Care Unit Increases Patient Safety and Perioperative Efficiency.
J Perianesth Nurs 2013; 28(1): 3-10.
13. Hunter OO, Kim TE, Mariano ER, Harrison TK. Care of the patient with a peripheral nerve block. J Perianesth Nurs 2019; 34(1): 16-26.
14. Najimi A, Goudarzi AM, Sharifirad G. Cause of job stress in nurses: A cross-sectional study. Iran J Nurs Midwifery Res 2012; 17(4): 301-305.
15. Elhagga Ibr. Eldesouky, Elsayeda Ibrahim Ahmed Ibrahim, Rasha M. Mahfouz. Assessment of nurses knowledge regarding nursing preparations for ultrasonography examinations in general hospitals at port said city. Asian Journal of Scientific Research 2019; 12: 256-262.
16. Cash K. Benner and expertise in nursing: a critique. Int J Nurs Stud 1995; 32(6): 527-534.
17. Wongswadiwat M, Wittayapiroj A, Thongrong C, Utchachon W, bundaj P. The Exposure of Peripheral Nerve Block in Residency Training Program at Srinagarind Hospital. Srinagarind Med J 2013; 28(3): 320-326.
18. Weiner E, Gordon J, Rudy S, McNew R. Expanding Virtual Reality to Teach Ultrasound Skills to Nurse Practitioner Students. Stud Health Technol Inform 2019; 264: 893-897.
19. Ng C, Ng L, Kessler DO. Attitudes towards three ultrasound-guided vascular access techniques in a paediatric emergency department. Br J Nurs 2017; 26(19): 26-31.
20. Richard R, Jagneaux T. Examination of Acute Care Nurse Attitudes Toward Use of Ultrasound Guided Peripheral IV Catheter Insertion. Chest J 2015; 148(4): 472.