สรุป
ผู้สูงอายุ จังหวัดมหาสารคาม ส่วนใหญ่เป็นหญิง สถานะภาพสมรส ส่วนใหญ่เป็นหม้าย มีการศึกษา ในระดับประถมศึกษา มีรายได้ในระดับต่ำ และ มีหนี้สิน ด้านสุขภาพ มากกว่าครึ่งหนึ่งของผู้สูงอายุมีสัดส่วนของการเป็นโรคเรื้อรัง ในด้านของผู้สูงอายุกับครอบครัว ผู้สูงอายุ เป็นบุคคลสำคัญและมีบทบาทในครอบครัว ในระดับปานกลาง ผู้สูงอายุมหาสารคามเป็นกลุ่มที่มีศักยภาพในระดับสูง และมีความสามารถในการดูแลตนเอง และผู้อื่นๆ รวมทั้ง เป็นผู้ที่มีความสามารถพิเศษในด้านของการเป็นผู้นำด้าน วัฒนธรรมและคำสอน ด้านคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุมหาสารคาม ส่วนใหญ่ อยู่ในระดับ ดี ปัจจัยที่มีผลต่อคุณภาพชีวิต คือ การมีส่วนร่วมในสังคม ชุมชน และครอบครัว สัมพันธภาพในครอบครัว สุขภาพ การเห็นคุณค่าในตนเอง ผู้สูงอายุ มีระดับของความสุข ในระดับสูง ปัจจัยที่มีผลต่อความสุข ได้แก่การเห็นคุณค่าในตนเอง ระดับการศึกษา การเป็นสมาชิกชมรมต่างๆ และการมีส่วนร่วมในชมรมในชุมชนของตนเอง และจำนวนสมาชิกในครอบครัว
ด้านของการรับรู้สวัสดิการของผู้สูงอายุพบว่าผู้สูงอายุ มีความเข้าใจในเรื่องของสวัสดิการสังคมคือ การได้รับเบี้ยยังชีพและการรักษาพยาบาล ในขณะที่ผู้สูงอายุในเขตเมือง กึ่งเมือง และ ชนบท รับรู้สวัสดิการสังคม แตกต่างกัน โดย ในเขตเมือง จะมีความรู้เรื่องสวัสดิการสังคม มากกว่า และโดยส่วนใหญ่ ต้องการความช่วยทางด้านการเงินและสุขภาพ
ข้อเสนอแนะ
ในการทบทวนเอกสารครั้งนี้ ดำเนินการงานวิจัยจากคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสารคามในปี พ.ศ. 2550 เท่านั้น อาจมีข้อจำกัดจากจำนวนและระยะเวลาของการศึกษา และควรต้องมีการศึกษาสืบค้นแหล่งข้อมูลอื่นๆเพิ่มเติมเพื่ออธิบายบริบทของผู้สูงอายุจังหวัดมหาสาคามอย่างชัดเจน อย่างไรก็ตาม ผลการทบทวนเอกสาร อาจพอจะได้ภาพคร่าวๆ ของผู้สูงอายุในบริบทของจังหวัดมหาสารคาม พอควร ข้อเสนอแนะที่ได้จากการทบทวนเอกสารครั้งนี้ สามารถแบ่งได้ เป็น 2 ประเด็น สำคัญ คือ
ข้อเสนอแนะต่อผู้ปฏิบัติงาน
1) ควรดำเนินการในกลุ่มผู้สูงอายุ ทุกเพศ ทุกวัย และ ควรให้ความสนใจในผู้สูงอายุหญิง สูงวัย และมี โรคเรื้อรัง เนื่องจากส่วนใหญ่ฐานะยากจน มีระดับการศึกษาระดับประถมศึกษา อาจมีบางกลุ่มที่ไม่สามารถเข้าถึงบริการ หรือข้อมูลข่าวสารที่สำคัญได้
2) ควรมีการสนับสนุนให้ผู้สูงอายุ มีกิจกรรมและส่วนรวมกับครอบครัว ชมรม และชุมชนมากขึ้น เนื่องจากพบว่า มีความสัมพันธ์กับคุณภาพชีวิต และ ความสุขในผู้สูงอายุ
3) ควรมีการสนับสนุนให้เกิดการรวมกลุ่ม ทำงานที่เหมาะสมในผู้สูงอายุ เพื่อทำให้ผู้สูงอายุได้มี โอกาส ทำงาน และได้มีส่วนช่วยเหลือ ครอบครัว และมีรายได้ เพิ่ม
4) ควรมีการสนับสนุนให้ผู้สูงอายุได้มีโอกาสแสดงศักยภาพของตนเอง และ สืบทอดวัฒนธรรมใน รุ่น ลูกหลาน ต่อไป
5) ควรมีการให้ ความรู้ ความเข้าในเรื่องของระบบสวัสดิการสังคม ในผู้สูงอายุและครอบครัว รวมถึง สร้างอาชีพในองค์กร หรือ กลุ่มในชุมชนให้ท้องถิ่น และให้เป็นชุมชนเข้มแข็ง และได้มีโอกาสดูแลผู้สูงอายุ ของตนเอง มากกว่า จะเป็นฝ่ายรอรับการสวัสดิการในภาครัฐ แต่เพียงอย่างเดียว
ข้อเสนอแนะสำหรับการวิจัยครั้งต่อไป
1) เนื่องจากการศึกษาทั้งหมด ที่ทบทวนมานี้ เป็นการศึกษา เชิงพรรณนา แบบภาคตัดขวาง ณ ช่วงเวลาใด เวลาหนึ่ง อาจมีข้อจำกัดจากรูปแบบการวิจัย จึงควรมีการศึกษาคุณภาพชีวิต ความสุข ของผู้สูงอายุ ตลอดจนสุขภาพในระยะยาว หรือศึกษาเชิงวิเคราะห์เพื่อหาปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
2) เพื่อให้เกิดการพัฒนารูปแบบของการส่งเสริมสุขภาพ หรือพัฒนาคุณภาพชีวิต หรือความสุขใน สูงอายุ ควรทำการศึกษาโดยให้ ผู้สูงอายุ ครอบครัว และชุมชน ได้มีส่วนร่วม เพื่อให้เกิด การ พัฒนาที่ต่อเนื่องและยังยืน
3) เนื่องจากผู้สูงอายุ ในการศึกษาทั้งหมดที่กล่าวมา เป็นผู้สูงอายุมีปัญหาสุขภาพที่ไม่มากนัก บาง กลุ่มมีสุขภาพอนามัยดี สามารถให้ความร่วมมือในการเก็บข้อมูลได้เป็นอย่างดี โดยไม่มีปัญหา ในเรื่องของการสื่อสาร และการเดินทาง ดังนั้นในกลุ่มที่มีปัญหา สุขภาพ มีภาวะทุพพลภาพ มี ความพิการ เข้าไม่ถึงบริการ อาจต้องมีการศึกษา เพื่อให้เข้าใจถึงปัญหา คุณภาพชีวิต ความ ต้องการ ของประชากรกลุ่มนี้เพิ่มเติม เพื่อแก้ไขปัญหาในกลุ่มที่ต้องการการดูแลกลุ่มนี้ ต่อไป
กิตติกรรมประกาศ
ขอขอบคุณมหาวิทยาลัยมหาสารคามที่สนับสนุนทุนวิจัย งบประมาณแผ่นดิน ปีงบประมาณ 2550
เอกสารอ้างอิง
1. สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ การคาดประมาณแนวโน้มการเปลี่ยนแปลง ประชากรไทย (2533-2563), 2550.
2. มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุ สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย 2549.กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์เดือนตุลา;2549 3. ปัทมา ว่าพัฒนวงค์, ปราโมทย์ ประสาทกุล. สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย ประชากรไทยในอนาคต สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล, 2543.
4. ข้อมูลจังหวัดมหาสารคาม Wikipedia dictionary Available from : http://th.wikipedia.org/wiki
5. ข้อมูลผู้สูงอายุไทย วิทยาลัยประชากรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย available from : http://www.cps.chula.ac.th/pop_info/thai/nop7/nop1/N1-MAHA.HTM [cited August 17, 2008]
6. Jitapunkul S. Health of Thai Older Persons: Situation and Challenges.Thai Elderly Seminar Presentation, Thai Government March 26, 2007.
7. Cha yovan N, Knodel J. A report of the survey of the welfare of the elderly in Thailand. Bangkok. Institute of Population studies. Chulalongkorn University, 1997.
8. Sritanyarat V, Arunsang P, Jareonchai A, Thanasejaaunkul S, Punchej P. Health Service System and Health Insurrance for Thai Elders Khon Kaen. Klangnanavittaya Press, 2002.
9. Kuhirunyaratn P. Quality of life and Social Support among Khon Kaen Elderly. Khon Kaen: Khon Kaen University, 2004.
10. Steenvoorden MA. Comprehensive care for the elderly in The Netherlands: current status and potential Improvements. Tijdschr Gerontol Geriatr 1993;24:66-9.
11. Lee TW. Ko IS, Lee KJ. Health promotion behaviors and quality of life among community-dwelling elderly in Korea: a cross-sectional survey. Int J Nurs Stud 2006;43:293-300. Epub 2005 Aug 18
12. Zhang Q, Zhanq Q, Li N. Analysis of quality of life and its influence factors of elderly persons in urban in Chengdu Wei Sheng Yan Jiu 2007;36:584-6.
13. Ohara L. The Influence of Optimum and Social Support on Quality of Life of Community Dwelling Elderly People. Canada: The University of Western Ontario 1988 Thesis 1998; 239.
14. Keokum S. Social Support Affecting Quality of Life in Eldelry Club at Wangsaipoon District, Phichit Province . Masters thesis, the Graduate School, Chiang Mai University.Retrieved 2003; 4: หน้า หน้า.
15. เกริกศักดิ์ บุญญาพงศ์. ศักยภาพของผู้สูงอายุในการทำงานเพื่อสังคม รายงานการวิจัยโครงการชราภาพ ศึกษา สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่; 2534.
16. Gray RS, Rukumnuaykit P, Kittisuksathit S, Thongthai V. Inner happiness among Thai elderly. J Cross Cult Gerontol. 2008;23:211-24.
17. Kawamoto R, Doi T, Yamada A, Okayama M, Tsuruoka K, Satho M, Kajii E. Happiness and background factors in community-dwelling older persons. Nippon Ronen Igakkai Zasshi 1999 ;36:861-7.
18. สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ แนวทางการจัดบริการสวัสดิการสังคมแก่ผู้สูงอายุในชนบท ของภาครัฐ 2007. (เอกสารอัดสำเนา)